ეთნოეკონომიკის ზოგიერთი საკითხი

დავით შავიანიძე

ასოცირებული პროფესორი, აკაკი წერეთლის სახელმწიფო უნივერსიტეტი,  ქუთაისის უნივერსიტეტი

[email protected]

გიორგი ღავთაძე

ეკონომიკის დოქტორი, პროფესორი, აკაკი წერეთლის სახელმწიფო უნივერსიტეტი

[email protected]

ნაშრომში, ეთნოგრაფიული მასალების კომპლექსური ანალიზის საფუძველზე, განხილულია ეთნო-ეკონომიკის საინტერესო საკითხები. კერძოდ:

მიზეზები სასოფლო დასახლებების დაცლის პროცესის დაწყებისა, რომელიც ახლაც მიმდინარეობს, თუმცა სათავეს იღებს ჯერ კიდევ მე-19 საუკუნის ბოლო მეოთხედიდან; შრომასაქმიანობაში ერთმანეთის გვერდით დგომის სურვილიანი წესის უარყოფის შედეგები; პირადი ეკონომიკურყოფითი და სოციალური მდგომარეობის გაკეთილშობილების („შეძლებულად ცხოვრება“) თანამედროვე საშუალებების ინტეგრირება ყოველდღიურობაში.

სოფლის დაცლისა და ტრადიციული მეურნეობის გაუქმების მიზეზებად გვევლინება შემდეგი:

1. „ხალხისეული ცხოვრების“, მეურნეობის მართვის ტრადიციული, დროით გამოცდილი მიდგომების უგულებელყოფა.
2. ტრადიციული ადგილობრივი სათემო მმართველობის გაუქმება, მაგალითად, „მახვშის“ ინსტიტუტის ჩანაცვლება „ხრიკის მცოდნე, ხელფასიანი“ მამასახლისებით.
3. ერთობის, ერთმანეთისთვის შრომის ეტაპობრივი ჩანაცვლება მიდგომით „ჩემი იყოს“. ვგულის­ხმობთ, რომ ეკონომიკური უსაფრთხოების მოწესრიგების გზაზე მივიწყებულ იქნა ერთმანეთ­ისთვის „უანგარო დახმარების წესი“;
4. „კანონისმიერად აღიარებული“, თუმცა ადამიანის შესაძლებლობა გაუთვალისწინებელი ვალდებულებით-სამართლებრივ ურთიერთობები. რწმენის მაძლიერებელი „ბეგარის“ ჩანაცვლება „კანონის მუხლით შენზე მოწერილი შეუსაბამო ნატურით“;
5. ღმერთისთვის „ხელმოწყობილი ბედნიერების“ თხოვნის ჩვეულების მივიწყება.

ვლინდება, რომ სახელმწიფოს მხრიდან სოციალური კეთილდღეობის ამაღლების მიზნით სხვადასხვა ეკონომიკური პროგრამების ამოქმედებამდე, პიროვნება, თემი თავად იყო ორიენტირებული მიეღო უკეთესი ყოფა და „ეკონომიკურად წელგამართულებს“ გაენაწილებინათ „სარგებელი“ საკუ­თარი ოჯახისა და მტერ-მოყვარის საჭიროებისთვის.

კომპლექსური კვლევის საფუძველზე ირკვევა ტერმინების: „ნაძახი“, „ცუდი მეორშაბათე“, „გაშვება“ და „სიმშვიდე“, „ბეგარა“ ისტორიული მნიშვნელობა; ასევე, „რწმენიანი და გათვლილი შრომით“ მი­ღ­ე­ბული უკეთესი ეკონომიკური მდგომარეობის სახელი - „შედარებით უკეთესი ყოფა“.

სტატია

გურგენიძე ვ. (2023), მოხელის სამაგიდო ლექსიკონი / გაეროს განვითარების პროგრამა; [შემდგ.: სამსონ ურიდია და სხვ.; რედ.: ვაჟა გურგენიძე] - თბ., 2004 - 483გვ.: ცხრ.; 24სმ. - (საჯარო მოსამსახურის ბ-კა). - ISBN 99940-0-063-2: [ფ.­ა.]  http://www.nplg.gov.ge/gwdict/index.php?a=term&d=6&t=23474 დადასტურება 6.10.2023).

გუჯეჯიანი რ. (2008), ქართველ მთიელთა მენტალობის ისტორიიდან (სვანეთი), თბ., „უნივერსალი“, 2008

კოპალიანი კ, ჩომახიძე ელ, ზუბაშვილი ა. (2023), „მოტივაცია და დემოტივაცია ფუ­ლით" - ციკლიდ­ან #Finოსოფიური დღიურები  კ. კოპალიანი, ელ. ჩომახიძე, ა. ზუბაშვილი. ფულის ფსიქოლ­ოგიური არსი. https://ojs.b-k.ge/in­de­x.p­hp/bk/article/view/726 (დადასტურება 6. 10. 2023).

ნიკოლაიშვილი ელ. (2019), მოთხრობები გურიის ახლო წარსულიდან. დიალექტური ტექსტების კრებული, შემდგენელი ელ. ნიკოლაიშვილი, თბ. 2019

ქკთსკ, შემდგენელი ალ. ღლონტი, 19­74

ცაგარეიშვილი თ. (2019), ცოცახლი ისტორიები. ჯულიეტა რუხაძის ეთნოგრაფიული ჩანაწერები. რედაქტორი თ. ცაგარეიშვილი. 2019. გვ.27-28).

ხელაია გ. (2007) https://geoeconomics.ge/?p=2627

ჩახვაშვილი დ. (2001), XX საუკუნე და „ოპიუმი ხალხისათვის“ http://geoe­conom­i­cs.ge/?p=421

http://dictionary.css.ge/content/motivation

მოხელის სამაგიდო ლექსიკონი (2004)  გაეროს განვითარების პროგრამა; [შემდგ.: სამსონ ურიდია და სხვ.; რედ.: ვაჟა გურგენიძე] - თბ., 2004 - 483გვ.: ცხრ.; 24სმ. - (საჯარო მოსამსახურის ბ-კა). - ISBN 99940-0-063-2: [ფ.­ა.]  ht­tp://www.np­lg.gov.ge/gwdict/index.php?a=term&d=6&t=23474 დადასტურება 6.10.2023

გამოცემაზე დაბრუნება